Artykuły

21 lutego, we Dziyń Ôjczystyj Godki, fajrujymy tyż świynto naszyj godki. Pozbiyralimy 6 pōmysłōw na to, co kożdy może w tyn dziyń zrobić do nij i… do samego siebie.

“Kożdy mo prawo przeglōndać internet – a godka niy śmiy być ku tymu zawadōm. Beztōż z pōmocōm wolōntariuszōw ze cołkigo świata udostympniōmy przeglōndarka Firefox we wiyncyj jak 90 godkach.” Taki ôpis misyje idzie poczytać na strōnie pobiyranio aplikacyje Firefox. Aplikacyje, co prawie zaczła być dostympno po ślōnsku.

Wywiad z prof. Henrykiem Jaroszewiczem, autorem „Zasad pisowni języka śląskiego”

Na lekcyji dziecka przewiedzōm sie ô ślōnskich straszkach: dymōnach, zjawach i stworokach. Lekcyjo nadowo sie i do bajtli, co sōm ôbznajōmiōne ze ślōnskimi bojkami, i do tych, do kierych bydzie to co nowego.

Lekcyjo narychtowano je do modszych dziecek – nojwiyncyj do tych 6-8 lot starych. Rechtōr (a bydzie nim, wierza, fto z ôjcōw) czyto tekst, dowo ale dzieckōm kōńczyć zdania, zgadować ôdpowiedzi na pytania, a padać to, co wiedzōm (abo im sie zdowo, że wiedzōm).

Co je nojważniyjsze do życio kożdyj jednyj godki, a już ôsobliwie do takij, co sie traci? Jak godki niy erbnōm dziecka, to hneda, możno bez czas ino jednego pokolynio, tako godka sie straci.

Co to je ta ślōnskŏ gŏdka: jynzyk abo polskie gwary? Czego jij brakuje, coby kożdy zarŏz wiedzioł, iże to je jynzyk? Idzie tyn sztatus szafnōńć, abo ôn je ôbiektywny: abo tak – abo tak, czŏrno-biołe rozrōżniynie? I w kiero strōna iś, coby szukanie za ôdpowiedziami na te pytania niy skōńczyło sie ôstudōm?

Downo, downo tymu, kiejś za starego piyrwyj, żōł se we Żlinicach kole Ôpolo bogaty gospodorz, co siedzioł na swojim srogim statku choby krōl. Mioł cołko moc żyznych, zielōnych łōnkōw nad Ôdrōm, ô kierych mōg pedzieć: ja, to sōm moje łōnki i ôd żodnego inkszego. Gospodorz mioł tela ziymi, iże ino do tych łōnkōw potrzebowoł jednego parobka, co by przi nich robiōł.

Lucka zicła sie na tepichu i ôbaliła kibelek z klockami. Potym wziyna jedyn klocek, drugi i dała sie do budowanio ś nich czego fajnego.

Z dwōch klockōw zrobiyła nogi, a z trzecigo bas. Inkszy – srogi, zielōny – zaczōn robić za pukiel, do kerego przidała żōłte rynce: jedna na jednyj, a drugo na drugij strōnie.

Andrew Carnie, kanadyjski lingwista, dzisio profesōr na arizōńskim uniwerzytecie, zanalizowoł we 1995 roku*, po jakimu Irlandyjŏ niy poradziyła ôdnowić swojij tradycyjnyj, celtyckij gŏdki. Werci sie wejrzeć na tyn fal, bo moc padŏ ô retowaniu kożdyj jednyj myńszościowyj gŏdki.

Ślōnsko godka ze sztatusym regijōnalnego jynzyka. Ja, super, brawo! Ale to niy ma kōniec!

Lekcyjo narychtowano je ekstra z myślōm ô piyrszym kōntakcie ze ślōnskōm godkōm. Szkolorze, co niy majōm we swojim ôbtoczyniu ślōnskij godki, mogōm sie ô nij przewiedzieć i zweryfikować stereotypy na jij tymat.